سعد بن حارث انصاری

سعد بن حارث و برادرش ابو الحتوف، از شهداى عاقبت به خیر کربلایند. این دو که از خوارج بودند، با لشکریان عمر سعد، از کوفه به کربلا آمدند. بعد از ظهر عاشورا، با شنیدن نداى استغاثه امام حسین علیه السلام و صداى گریه کودکان و زنان اهل بیت علیهم‌السلام، هدایت الهى نصیب آنان گردید، از گمراهى نجات یافته، به یارى حق شتافتند و با دشمنان امام علیه السلام به جنگ برخاستند. این دو، پس از کشتن و مجروح کردن جمعى از افراد دشمن، خود نیز به شهادت رسیدند.

البته محقق شوشترى، پس از نقل پاره اى از مطالب پیش گفته، که مرحوم مامقانی در تنقیح المقال بیان کرده، به نقد آن پرداخته مى نویسد:

«مؤلف کتاب (مامقانى) سند گفته هایش را نیاورده است. و از این گذشته، همراهى کسى که مذهب خوارج دارد با ابن سعد، نامعقول است. زیرا خوارج، حتى در جنگ با کافران، به ستمگران کمک نمى کردند، تا چه رسد در جنگ با امام حسین علیه السلام. همچنین، کسانى که شعارشان «لاحُکمَ الَّا لِلَّه» بوده چگونه ممکن است حسین بن على علیه السلام را یارى داده باشند، با این که مى دانستند او همانند پدرش، تحکیم به کتاب خدا را جایز مى شمارد. محقق شوشتری، در پایان نتیجه مى گیرد که وجود چنین اصحابى براى امام حسین علیه السلام نامعلوم است».

اما در پاسخ به اشکال فوق، چند نکته قابل ذکر است:

اول آنکه: گرچه مؤلف تنقیح المقال مستنداتش را ذکر نکرده است؛ ولى این به معناى موجود نبودن آن‌ها نیست.

دوم آنکه: بیرون آمدن خارجى مذهب با ابن سعد، ممکن است نه از روى اختیار و آزادى، بلکه براى رهایى از مجازات حکومت وقت بوده باشد زیرا به گواهى تاریخ، هر کس که به جنگ امام حسین علیه السلام نمى رفت، مجازات هایى بس سنگین، نظیر اعدام در انتظارش بود.

سوم آنکه: درباره پیوستن این دو برادر به اردوگاه حسینى و جنگیدن با دشمنان آن حضرت، نیز مى توان بیان داشت که با توجه به حضور نامبردگان در صحنه کربلا و مشاهده مظلومیت اهل بیت علیهم‌السلام و قساوت هاى سپاه دشمن، یاری رسانی به امام حسین علیه السلام از سوی آنان، امرى دور از ذهن به نظر نمی رسد. همان گونه که براى «حُر» نیز پیش آمد.

پانویس

منابع

• پژوهشکده تحقیقات اسلامی، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا.

• مقتل الحسین مقرم، ص ۲۹۵؛ با اندکی تفاوت در تسمیه من قتل مع الحسین(ع)، ش۵۴.